Tác phẩm về một thời đại đen tối nhất trong lịch sử nhân loại

Tác giả William Lawrence Shirer (sinh năm 1904, mất 1993) là một phóng viên và nhà nghiên cứu lịch sử người Mỹ, ông đã quan sát và tường thuật cuộc sống của người Đức Quốc xã từ năm 1925, tiếp cận với các nhà lãnh đạo Quốc xã hàng đầu. Sau chiến tranh, khi tham dự các phiên tòa xử tội phạm chiến tranh, ông lại có dịp quan sát họ đứng trước vành móng ngựa. Sau đó, ông đã bỏ ra hơn 5 năm để rà soát từng đống tài liệu để tổng hợp nên một thiên sử liệu của một trong những thời đại hãi hùng nhất trong lịch sử nhân loại.

William Lawrence Shirer chụp năm 1961 - Ảnh: Wikipedia

Sự trỗi dậy và suy tàn của Đế chế thứ Ba là một tác phẩm đồ sộ với trên 1.100 trang, ngoài dẫn nhập và sáu phần chính, bộ sách còn có trên 50 trang chỉ dẫn cặn kẽ về tên riêng và các từ đặc biệt cùng với bản tóm tắt những mốc thời gian chính từ 1918-1945 rất thuận tiên cho độc giả Việt Nam tra cứu.

Trong phần dẫn nhập, giải thích cho động cơ viết tác phẩm này, William L.Shirer viết: “vài người cho rằng vẫn còn quá sớm để viết nên lịch sử của Đế chế thứ Ba, rằng đấy là nhiệm vụ phải để cho thế hệ sau thực hiện, khi thời gian đã tạo cho họ những cái nhìn khách quan”, tuy nhiên, theo ông “trường hợp của Đế chế thứ Ba là độc đáo: khi Đế chế này sụp đổ, ta có thể tiếp cận hầu như tất cả tài liệu, và nguồn tài liệu còn thêm phong phú với lời khai của tất cả những nhà lãnh đạo còn sống, trong vài trường hợp trước khi họ bị hành quyết… tôi đã quyết định dù thế nào cũng nên thử viết về lịch sử sự thăng trầm của Đế chế Đức thứ Ba”.

Và William L.Shirer đã đúng khi tác phẩm của ông từ khi được xuất bản năm 1960 đã được ca ngợi rộng khắp như là một hồ sơ cuối cùng về những thời khắc đen tối của thế kỷ XX. Trải dài từ những giây phút đầu tiên sự ra đời của Đế chế thứ Ba ngày 30.1.1933 cho đến những ngày cuối cùng của nó. Nền Đế chế chỉ kéo dài 12 năm 4 tháng nhưng đã gây ra bạo lực dữ dội hơn bất kỳ thời kỳ nào trước đó, những thảm cảnh kinh hoàng trên bình diện toàn nhân loại với hàng triệu người bỏ mạng trong các trận chiến, hàng triệu người Do thái bị ném vào các lò thiêu sống tại Ba Lan...

Tác phẩm đã đưa ra những minh chứng hùng hồn, những lập luận uyên bác cho sự trỗi dậy và suy tàn của một chế độ, đi cùng với nó là số phận của con người được sinh ngày 20.4.1889 ở thị trấn Braunau am Inn gần biên giới Áo-Đức như “định mệnh”: Adolf Hitler. Để từ đó “câu chuyện rùng mình và ghê tởm” (Theodore H.White) nhất của lịch sử con người tiếp nối trong tội lỗi khủng khiếp của một bộ phận loài người. Như lời nói của Hans Frank, một chính khách Ba Lan trước giá treo cổ Nuremberg: “Hàng nghìn năm sẽ qua đi nhưng những tội lỗi của người Đức sẽ không gột sạch được”.

Sau 47 năm ngày ra đời, Sự trỗi dậy và suy tàn của Đế chế thứ Ba – Lịch sử Đức Quốc xã đến với độc giả Việt Nam thiết tưởng cũng không muộn khi hiện nay, một thế giới mà các cuộc chiến tranh giành quyền lực trong bối cảnh toàn cầu vẫn còn tiếp diễn, cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân hãy còn gay gắt và nguy cơ một cuộc chiến tranh thế giới thứ III là một điều không thể hoàn toàn loại trừ.

D.B