Trước đây, Iran đã nhiều lần có vẻ chấp thuận những đề xuất xoa dịu lo ngại về việc nước này đang tìm kiếm khả năng sản xuất vũ khí hạt nhân, để rồi sau đó bác bỏ tất cả. Phương Tây cho rằng đó là hành động “câu giờ” giúp Iran có thời gian phát triển chương trình hạt nhân dân sự cũng như khả năng sản xuất nguyên liệu đầu đạn hạt nhân.
Theo hãng tin AP, vào lúc kết thúc 3 ngày đàm phán tại Vienna (Áo) hôm 21.10, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Mohamed ElBaradei cho biết đại diện của Iran cùng Mỹ, Nga và Pháp đã nhận bản dự thảo thỏa thuận để đưa về mỗi nước xem xét. Ông ElBaradei bày tỏ hy vọng chính phủ của 4 nước sẽ chấp nhận thỏa thuận trên vào ngày hôm nay, 23.10.
Trước đây, việc Tehran từ chối ngừng làm giàu uranium đã dẫn đến nhiều biện pháp trừng phạt của HĐBA LHQ. Iran khẳng định họ có quyền làm giàu uranium để tạo nhiên liệu cho các lò phản ứng hạt nhân nhằm sản xuất điện, đồng thời bác bỏ nghi ngờ rằng nước này có thể dùng công nghệ trên để chế tạo vũ khí hạt nhân.
Bản dự thảo đã nhận được tín hiệu tích cực ban đầu từ phía Iran. Báo Guardian dẫn lời trưởng đoàn đàm phán của Iran tại Vienna, ông Ali Asghar Soltanieh, nói bản dự thảo “đã đi đúng hướng”. Tuy nhiên, ông cho rằng nó cần phải được giới chức cao cấp tại Tehran phê duyệt. Từ Washington, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ian Kelly cho biết dự thảo là “một bước đi rất tích cực”, đồng thời đánh giá cao nỗ lực của ông ElBaradei. Các bên đều không tiết lộ chi tiết dự thảo nhưng một số nhà ngoại giao nói với AP dự thảo do IAEA soạn bao gồm việc Iran cam kết chuyển 75%, tức hơn 1.200 kg uranium đã được làm giàu ở cấp độ thấp sang Nga và Pháp để tiếp tục xử lý trong 2 tháng tới. Chúng sẽ được chuyển trở lại Iran dưới dạng thanh nhiên liệu kim loại để cung cấp cho lò phản ứng nghiên cứu ở Tehran. Chỉ cần 1.000 kg uranium được làm giàu ở cấp độ thấp là đủ để làm ra uranium ở cấp độ dành cho vũ khí hạt nhân và từ dữ liệu về nguồn uranium hiện có ở Iran, Mỹ ước tính nước này có thể chế tạo một đầu đạn hạt nhân trong vòng 6 năm tới.
Ngoài việc trì hoãn khả năng của Iran biến nguyên liệu trên thành loại có thể dùng cho đầu đạn hạt nhân, cái gật đầu của Tehran sẽ góp phần tạo dựng lòng tin giữa các bên và dọn đường cho vòng đàm phán mới về chương trình hạt nhân của Iran. Tuy nhiên một thông cáo do hãng thông tấn IRNA của Iran đưa ra vài giờ sau cuộc họp tại Vienna hôm 21.10 cho hay chính quyền chưa phê chuẩn đề xuất mới nhất. AFP dẫn lời người đứng đầu chương trình hạt nhân Iran Ali Akbar Salehi khẳng định dù có ký thỏa thuận nào đi nữa thì Tehran cũng sẽ không từ bỏ quyền tự làm giàu uranium của mình. Vào hôm qua, báo chí Iran dẫn lời giới chức lập pháp nước này nói họ sẽ không chấp nhận việc chuyển uranium ra nước ngoài để làm giàu. Việc một quan chức cấp thấp như ông Soltanieh, Đại sứ Iran tại IAEA, được phái đến Vienna cũng làm giảm hy vọng nước này sẽ đưa ra quyết định có tính chiến lược và độ ràng buộc cao với đề xuất mới.
Trùng Quang
Bình luận (0)